In de documentaire The Trap: Fuck You Buddy wordt er gesproken over David L.Rosenhan die in 1972 een onderzoek startte naar de efficiëntie van de diagnosestelling van Amerikaanse psychiatrische ziekenhuizen. Na de schokkerende resultaten te hebben gezien, ben ik op zoek gegaan naar informatie rond dit experiment en stuitte ik op een artikel dat Rosenhan schreef voor het wetenschappelijk tijdschrift Science. In het artikel “On being Sane In Insane Places” pent hij zijn ondervindingen neer over een uitdagend experiment dat uiterst onrustwekkende resultaten had.
Rosenhan wilde onderzoeken of het wel degelijk mogelijk was een gezond persoon van een “gek” persoon te onderscheiden en of de karakteristieken die tot de diagnose van een “gek”persoon omgevingsafhankelijk zijn. Hij ging er vanuit dat wanneer het diagnosesysteem efficiënt werkte, de psychiatrische ziekenhuizen zonder probleem de gezonde patiënten van de “gekke” zou kunnen onderscheiden en stuurde daarom 8 pseudopatiënten naar twaalf psychiatrische instellingen verspreid over heel het land en met uiteenlopende reputaties. Ook de pseudopatiënten zelf waren een gevarieerde groep: het ging van psychologen en psychiaters tot een schilder en een huisvrouw. Voor het experiment werden enkel de naam en het beroep van de pseudopatiënten vervangen om eventuele toekomstige problemen te vermijden. Al de rest, zoals jeugdherinneringen en andere significante levenservaringen, werden behouden. Van de pseudopatiënten werd verwacht dat ze de andere patiënten en het personeel van de psychiatrische instellingen zouden observeren en hun bevindingen zouden neerschrijven.
Bij het toelatingsgesprek moesten alle pseudopatiënten dezelfde symptomen voorleggen, namelijk dat ze stemmen hoorden. Deze stemmen waren afkomstig van een voor hen onbekend personage van dezelfde sekse en vormden enkel de woorden “empty”, “hollow” en “thud”. Meteen na de toelating moesten de pseudopatiënten onmiddellijk stoppen met het vertonen van de valse symptomen. De enige symptomen die in het begin soms nog voorkwamen bij deze patiënten waren een lichte angstigheid en zenuwachtigheid, aangezien geen van hen had verwacht zo gemakkelijk toegelaten te worden en ze schrik hadden dat ze meteen ontdekt zouden worden. Voor de rest reageerden ze volstrekt normaal.
Toch werden ze niet ontdekt. Allen werden ze schizofreen verklaart bij toelating en hoewel niemand deze symptomen na toelating nog vertoonde, bleven ze met dit label bestempeld. Vaak waren het andere patiënten die beweerden dat de pseudopatiënten gezond waren, terwijl het personeel faalde dezelfde conclusies te trekken. Allicht heeft dit te maken met het feit dat men sneller geneigd zal zijn een gezond persoon ziek te verklaren dan omgekeerd, aangezien het in het algemeen veel gevaarlijker is een foute diagnose te stellen over ziekte dan over gezondheid.
De resultaten van het experiment werden met veel ongelovigheid onthaalt. Toen een onderzoeks- en opleidingshospitaal beweerde dat het onmogelijk was dat zulke fouten door hen begaan zouden worden, stelde Rosenhan voor het experiment om te draaien. Het personeel van het hospitaal werd geïnformeerd dat er de volgende drie maanden een aantal pseudopatiënten in het ziekenhuis zouden worden opgenomen. Aan elk personeelslid werd gevraagd iedere patiënt te quoteren naar de mogelijkheid dat het een pseudopatiënt zou kunnen zijn. Van de 193 geobserveerde patiënten werden er 41 door minsten één personeelslid als gezond geanalyseerd. Rosenhan had niemand gestuurd.
Door dit reversibel experiment werd dus niet enkel aangetoond dat de efficiënte bij het diagnosticeren faalde, maar ook dat het diagnosesysteem wel degelijk van externe factoren afhankelijk was.
Uit dit experiment blijkt dat eender wie onder bepaalde omstandigheden verkeerdelijk als geestesziek zou kunnen gediagnosticeerd worden. Dit vind ik persoonlijk een uiterst verontrustende gedachte. De gevolgen van zo’n verkeerde diagnose zijn immers zeer ernstig. Volgens S. E. Asch, een pionier in de sociale psychologie, bezitten we enkele “centrale” karaktertrekken die zo machtig zijn dat ze andere informatie, nodig voor het vormen van een idee over iemands personaliteit, volledig kleuren.” Krankzinnig”, “schizofreen”,” manisch depressief” en “gek” behoren zeker tot deze groep. Zo wordt een persoon vaak gelabeld en worden diens reacties verkeerd geïnterpreteerd in het licht van dit label (bv. een reactie van een schizofreen persoon zal totaal anders geïnterpreteerd worden als dezelfde reactie van een gezond persoon). Het is zeer moeilijk om van zo’n sterke labels af te geraken. Het is zelfs moeilijker iemand ervan te overtuigen dat je kerngezond bent als je het label “schizofreen” draagt, dan bijvoorbeeld je onschuld aan te tonen in een moordproces. Een foute diagnose kan dus uiterst ernstige sociale en professionele gevolgen hebben.
De psychologische wetenschap is volgens mij een zeer complexe wetenschap. Symptomen zijn nooit zo duidelijk te onderscheiden als bij fysische aandoeningen. Diagnoses gebeuren aan de hand van begrippen als perceptie, herkenning, emotie, personaliteit en gedrag. Deze begrippen kunnen uiteraard niet duidelijk afgelijnd worden en daarom is het volgens mij zeker mogelijk dat er foute diagnoses gesteld worden, er is gewoon minder zekerheid dan bij het diagnosticeren van fysische aandoeningen. Uiteindelijk blijft de psyche van de mens een mysterieus fenomeen.
Ook beschrijft Rosenhan in dit artikel dat er een enorm overlappen bestaat tussen de gedragingen van gezonde en “krankzinnige” personen. Zo is een gezond persoon niet altijd “gezond”, maar kan hij bijvoorbeeld soms onverklaarbare uitbarstingen krijgen of zonder reden een gevoel van angstigheid of depressie voelen. Zo ook is een “gek” persoon niet altijd gek, maar maakt dit enkel een beperkt onderdeel uit van hun karakter.
Een ander nefast gevolg van een verkeerde diagnose is het verlies van zelfrespect, een gevoel van machteloosheid, ontneming van de denkvrijheid en depersonalisatie. Patiënten worden vaak gekleineerd door het personeel waardoor ze elk gevoel van zelfzekerheid verliezen, ook op de momenten dat ze goed bij geest zijn, zoals hierboven besproken. Door de beperkte bewegingsvrijheid in de psychiatrische instellingen en het gebrek aan bezigheden, geraken de patiënten verveeld en depressief, wat nog meer bijdraagt tot een gevoel machteloosheid en gevangenschap. Ook een gezond persoon zal na een langdurige onterechte opsluiting in een psychiatrische instelling deze gevolgen ondervinden.
Uit dit experiment kunnen we dus besluiten dat de gevolgen van een verkeerde diagnose talrijk en uiterst schadelijk zijn. Hoe vrij is onze geest nog indien we steeds het gevaar lopen dat men door foute interpretatie een label op ons plakt die het beeld dat anderen van ons hebben vervormd en onze andere karaktertrekken maskeert?
Voor meer informatie over het Rosenhan experiment verwijs ik naar artikel “On Being Sane In Insane Places”, dat gepubliceerd werd in het magazine Science in 1973.
Bronnen:
Rosenhan D. (1973). “On Being Sane In Insane Places”. Science 179, 70, p. 250-8.
Rosenhan wilde onderzoeken of het wel degelijk mogelijk was een gezond persoon van een “gek” persoon te onderscheiden en of de karakteristieken die tot de diagnose van een “gek”persoon omgevingsafhankelijk zijn. Hij ging er vanuit dat wanneer het diagnosesysteem efficiënt werkte, de psychiatrische ziekenhuizen zonder probleem de gezonde patiënten van de “gekke” zou kunnen onderscheiden en stuurde daarom 8 pseudopatiënten naar twaalf psychiatrische instellingen verspreid over heel het land en met uiteenlopende reputaties. Ook de pseudopatiënten zelf waren een gevarieerde groep: het ging van psychologen en psychiaters tot een schilder en een huisvrouw. Voor het experiment werden enkel de naam en het beroep van de pseudopatiënten vervangen om eventuele toekomstige problemen te vermijden. Al de rest, zoals jeugdherinneringen en andere significante levenservaringen, werden behouden. Van de pseudopatiënten werd verwacht dat ze de andere patiënten en het personeel van de psychiatrische instellingen zouden observeren en hun bevindingen zouden neerschrijven.
Bij het toelatingsgesprek moesten alle pseudopatiënten dezelfde symptomen voorleggen, namelijk dat ze stemmen hoorden. Deze stemmen waren afkomstig van een voor hen onbekend personage van dezelfde sekse en vormden enkel de woorden “empty”, “hollow” en “thud”. Meteen na de toelating moesten de pseudopatiënten onmiddellijk stoppen met het vertonen van de valse symptomen. De enige symptomen die in het begin soms nog voorkwamen bij deze patiënten waren een lichte angstigheid en zenuwachtigheid, aangezien geen van hen had verwacht zo gemakkelijk toegelaten te worden en ze schrik hadden dat ze meteen ontdekt zouden worden. Voor de rest reageerden ze volstrekt normaal.
Toch werden ze niet ontdekt. Allen werden ze schizofreen verklaart bij toelating en hoewel niemand deze symptomen na toelating nog vertoonde, bleven ze met dit label bestempeld. Vaak waren het andere patiënten die beweerden dat de pseudopatiënten gezond waren, terwijl het personeel faalde dezelfde conclusies te trekken. Allicht heeft dit te maken met het feit dat men sneller geneigd zal zijn een gezond persoon ziek te verklaren dan omgekeerd, aangezien het in het algemeen veel gevaarlijker is een foute diagnose te stellen over ziekte dan over gezondheid.
De resultaten van het experiment werden met veel ongelovigheid onthaalt. Toen een onderzoeks- en opleidingshospitaal beweerde dat het onmogelijk was dat zulke fouten door hen begaan zouden worden, stelde Rosenhan voor het experiment om te draaien. Het personeel van het hospitaal werd geïnformeerd dat er de volgende drie maanden een aantal pseudopatiënten in het ziekenhuis zouden worden opgenomen. Aan elk personeelslid werd gevraagd iedere patiënt te quoteren naar de mogelijkheid dat het een pseudopatiënt zou kunnen zijn. Van de 193 geobserveerde patiënten werden er 41 door minsten één personeelslid als gezond geanalyseerd. Rosenhan had niemand gestuurd.
Door dit reversibel experiment werd dus niet enkel aangetoond dat de efficiënte bij het diagnosticeren faalde, maar ook dat het diagnosesysteem wel degelijk van externe factoren afhankelijk was.
Uit dit experiment blijkt dat eender wie onder bepaalde omstandigheden verkeerdelijk als geestesziek zou kunnen gediagnosticeerd worden. Dit vind ik persoonlijk een uiterst verontrustende gedachte. De gevolgen van zo’n verkeerde diagnose zijn immers zeer ernstig. Volgens S. E. Asch, een pionier in de sociale psychologie, bezitten we enkele “centrale” karaktertrekken die zo machtig zijn dat ze andere informatie, nodig voor het vormen van een idee over iemands personaliteit, volledig kleuren.” Krankzinnig”, “schizofreen”,” manisch depressief” en “gek” behoren zeker tot deze groep. Zo wordt een persoon vaak gelabeld en worden diens reacties verkeerd geïnterpreteerd in het licht van dit label (bv. een reactie van een schizofreen persoon zal totaal anders geïnterpreteerd worden als dezelfde reactie van een gezond persoon). Het is zeer moeilijk om van zo’n sterke labels af te geraken. Het is zelfs moeilijker iemand ervan te overtuigen dat je kerngezond bent als je het label “schizofreen” draagt, dan bijvoorbeeld je onschuld aan te tonen in een moordproces. Een foute diagnose kan dus uiterst ernstige sociale en professionele gevolgen hebben.
De psychologische wetenschap is volgens mij een zeer complexe wetenschap. Symptomen zijn nooit zo duidelijk te onderscheiden als bij fysische aandoeningen. Diagnoses gebeuren aan de hand van begrippen als perceptie, herkenning, emotie, personaliteit en gedrag. Deze begrippen kunnen uiteraard niet duidelijk afgelijnd worden en daarom is het volgens mij zeker mogelijk dat er foute diagnoses gesteld worden, er is gewoon minder zekerheid dan bij het diagnosticeren van fysische aandoeningen. Uiteindelijk blijft de psyche van de mens een mysterieus fenomeen.
Ook beschrijft Rosenhan in dit artikel dat er een enorm overlappen bestaat tussen de gedragingen van gezonde en “krankzinnige” personen. Zo is een gezond persoon niet altijd “gezond”, maar kan hij bijvoorbeeld soms onverklaarbare uitbarstingen krijgen of zonder reden een gevoel van angstigheid of depressie voelen. Zo ook is een “gek” persoon niet altijd gek, maar maakt dit enkel een beperkt onderdeel uit van hun karakter.
Een ander nefast gevolg van een verkeerde diagnose is het verlies van zelfrespect, een gevoel van machteloosheid, ontneming van de denkvrijheid en depersonalisatie. Patiënten worden vaak gekleineerd door het personeel waardoor ze elk gevoel van zelfzekerheid verliezen, ook op de momenten dat ze goed bij geest zijn, zoals hierboven besproken. Door de beperkte bewegingsvrijheid in de psychiatrische instellingen en het gebrek aan bezigheden, geraken de patiënten verveeld en depressief, wat nog meer bijdraagt tot een gevoel machteloosheid en gevangenschap. Ook een gezond persoon zal na een langdurige onterechte opsluiting in een psychiatrische instelling deze gevolgen ondervinden.
Uit dit experiment kunnen we dus besluiten dat de gevolgen van een verkeerde diagnose talrijk en uiterst schadelijk zijn. Hoe vrij is onze geest nog indien we steeds het gevaar lopen dat men door foute interpretatie een label op ons plakt die het beeld dat anderen van ons hebben vervormd en onze andere karaktertrekken maskeert?
Voor meer informatie over het Rosenhan experiment verwijs ik naar artikel “On Being Sane In Insane Places”, dat gepubliceerd werd in het magazine Science in 1973.
Bronnen:
Rosenhan D. (1973). “On Being Sane In Insane Places”. Science 179, 70, p. 250-8.
2 opmerkingen:
Griet, haal die d/t taalvouten d'r uit!
Mooie post. De twee experimenten uitgevoerd door dr. Rosenhan bewijzen m.i wat een totaal onwetenschappelijke discipline de psychopathologie is (voor geen enkele geestesziekte bestaat een test die onbetwistbaar, dus los van subjectieve interpretatie, kan aantonen of iemand nu mentaal ziek is of niet en ook van de oorzaken is niets geweten wat men dan opvangt met vaag, pseudo-wetenschappelijk gewauwel als het 'bio-psycho-sociaal model': m.a.w het kan alles zijn behalve mss het ingrijpen van god de vader of aliens alleen kunnen we met geen mogelijkheid een differentiatie maken) en hoe vatbaar de psychiatrie is voor misbruik allerhande. In Sovjet-Rusland onder Stalin werden politieke tegenstanders in psychiatrische ziekenhuizen gevangengezet om 'behandeld' te worden voor hun wanen die erin bestonden aan het communisme te twijfelen en de regering te bekritiseren. Ook nu, hoewel uiteraard veel minder openlijk en minder omvangrijk, wordt de psychiatrie nog altijd gebruikt als sociaal controlemiddel: de wet op de bescherming van de persoon van de geesteszieke (eufemisme voor opsluiten van mensen op een zwaar bewaakte psychiatrische afdeling) bepaalt hoe men iemand gedwongen kan laten opnemen in een psychiatrisch ziekenhuis, dit op zogezegd medische gronden. M.a.w als je vrij wilt blijven rondlopen in deze maatschappij moet je je niet alleen aan de wetten houden, maar ook aan de sociale mores en de meningen van psychiaters over wat 'normaal' is en wat niet (de nieuwe versie van de DSM is trouwens weer hilarisch: 'verzamelwoede' is nu ook al een psychische ziekte lol), anders zou je weleens in een isoleercel kunnen eindigen. Ook puur morele kwesties als bv. zelfdoding worden gemedicaliseerd: ook al is zelfdoding al lang uit de strafwet gehaald (het is dus m.a.w legaal: alles wat niet verboden is, is immers toegelaten), toch kan men je vasthouden en gedwongen mediceren enkel en alleen vanwege het willen uitoefenen van je zelfbeschikkingsrecht. M.a.w: vrijheid is een illusie, ook in deze zogenaamd verdraagzame, egalitaire, democratische samenleving. Werken moet je, braaf belastingen afdragen, consumeren en voor de rest je snavel toe houden en je conformeren. Zijn we nog ergens vrij van de tirannie van de overheid?
Een reactie posten