Make Mine Freedom

Dit cartoon van 1948 vol anticommunistische propaganda werd gecreëerd door enkele studenten van de Extension Department of Harding College en was een productie van John Sutherland. Door dit filmpje tracht men de Amerikaanse burgers op ludieke wijze attent te maken voor één van de grootste valstrikken van de vrijheid, namelijk het communisme.

Het filmpje begint met een uitgebreide uiteenzetting van wat vrijheid voor de gemiddelde Amerikaan betekent: vrijheid om een job te kiezen, vrijheid om zijn eigendom te beschermen, vrijheid van religie, vrije meningsuiting, vrede, veiligheid, vrijheid van foltering of andere wrede straffen, recht op een snel en eerlijk proces, stemrecht, etc. Kortom alle grondbeginselen voor een democratische samenleving. Men verwijst hier dus duidelijk naar de verschillende percepties omtrent vrijheid en toont aan dat vrijheid een uiterst subjectief begrip is. Alhoewel Amerika symbool staat als het land dat al deze persoonlijke vrijheden zou moeten garanderen, komen er van de Amerikaanse bevolking in het filmpje verschillende klachten. Zo klaagt men over het slechte management, problemen op de arbeidsmarkt en een gebrek aan vertrouwen in de Amerikaanse politiek.
Het antwoord op alle problemen wordt gegeven door een mysterieuze man. Hij schotelt de bevolking een klein flesje wonderdrank van dokter Utopia voor dat ISM(1) genaamd is. Als je dit drankje inneemt, zullen alle politieke problemen meteen opgelost zijn. Zo zou men kunnen genieten van kortere werktijden, een beter salaris, lagere kosten en meer zekerheid. En de prijs voor dit magische goedje? De vrijheid van jezelf en je nageslacht opgeven.
Natuurlijk is iedereen razend enthousiast over dit wondermiddel en lijkt het opgeven van hun vrijheid slechts een kleine prijs voor de positieve veranderingen die dokter Utopia belooft. Tot plots John Q. Public(2), die zich tot nog toe op de achtergrond gehouden had, zich in het gesprek mengt en de bevolking waarschuwt wat er zal gebeuren als men zijn vrijheid zou opgeven. Hij geeft toe dat hun systeem van vrije onderneming misschien niet perfect is, maar dat het toch al grootse realisaties heeft mogelijk gemaakt. Hij geeft het voorbeeld van Joe Doakes, een gewone man die plots een lumineus idee kreeg en een automobiel uitvond (in het verhaal althans). Door de financiële steun van enkele vrienden en familie, was hij in staat het nodige materiaal aan te kopen om zijn uitvinding op de markt te brengen. Ondertussen zorgt deze uitvinding voor een immense industrie en miljoenen jobs over heel de wereld. Hiermee wil John Q. Public dus aantonen dat alle grote industrieën ooit door een kleine investering tot stand zijn gekomen. Vervolgens geeft hij nog enkele andere voorbeelden die door het kapitalistische systeem zijn mogelijk gemaakt.
John Q. Public stelt dus voor dat men eerst een slokje proeft van het wondermiddel voor men achteloos zijn vrijheid opgeeft. De gevolgen zijn zoals verwacht alles behalve veelbelovend. In de wereld van het (commun)ISM heeft de Staat alles voor het zeggen en verliest de burger het recht op vrije meningsuiting, het recht op bezit; alle goederen worden collectief en enige vorm van protest wordt meteen tenietgedaan. Na dit voorproefje kiest iedereen uiteraard meteen voor het Amerikaanse kapitalisme. John Q. Public herinnert de Amerikaanse bevolking er nogmaals aan dat het de samenwerking is om een overvloed van materiaal en spirituele waarden te produceren voor iedereen, dat Amerika heeft groot gemaakt en doet blijven groeien.

Eerst en vooral wil ik er nogmaals duidelijk op wijzen dat dit cartoon dateert van 1948, het begin van de koude oorlog dus, en gemaakt werd als anticommunistische propaganda door een Amerikaanse universiteit. Elke vorm van objectiviteit gaat hier dus uiteraard verloren. Hoewel het filmpje zich zo’n 60 jaar geleden situeert, heeft het tot op vandaag nog een zeer grote invloed. Er bestaan immers verschillende fora die de zware politieke inhoud van dit ludieke cartoon vanuit een modern perspectief becommentariëren. Enkele belangrijke tegenargumenten voor de verafgoding van het Amerikaanse kapitalistische systeem zijn het corporatisme, de creatie van een politiestaat en de grote problemen op de arbeidsmarkt. Ook hebben verschillende critici commentaar op de dubbelzinnigheid van het propaganda filmpje. Hiermee ga ik akkoord. Er wordt immers nooit over communisme of socialisme gesproken, men laat dit enkel sterk doorschemeren. Men gaat eerder algemeen in tegen de opgave van vrijheid voor eender welke vorm van ‘isme’ in de wereld. Maar houdt kapitalisme ook niet deels het opgeven van vrijheid in? Men kan toch niet ieders vrijheid realiseren zonder deze van een andere voor een deel te ontnemen? In een samenleving moet men toch steeds een deel van zijn eigen vrijheid opgeven, hoe kan men anders met anderen samenleven? Ik ben van mening dat een kapitalistische samenleving nooit kan bestaan zonder een vorm van geïntegreerd socialisme. Men moet een middenweg zoeken tussen het verdedigen van ieders vrijheden en het vooropstellen van gemeenschappelijke belangen die in een maatschappij leven.

(1) Het engelse woord ism stelt het geheel van opvattingen voor met betrekking tot wat door het grondwoord wordt genoemd (Van Dale).

(2) John Q. Public is een generische naam in de VS ter aanduiding van een hypothetisch lid van de maatschappij; hij stelt de ‘gewone man op de straat’ voor en heeft geen uitgesproken politieke of sociale mening. (Wikipedia)

Bronnen en verwijzingen:

Harding College (1948). ‘Make Mine Freedom’.
http://www.youtube.com/watch?v=mVh75ylAUXY

Van Dale Taalweb (geraadpleegd op 29 december 2007).
http://www.vandale.be/

Wikipedia. The free encyclopedia (geraadpleegd op 29 december 2007).
http://en.wikipedia.org/wiki/Main_Page